In deze paragraaf rapporteren we de risico’s die de gemeente loopt. Hierin is een verdeling gemaakt in de algemene reguliere risico’s en risico’s die zijn ontstaan als gevolg van COVID-19. In het onderstaande overzicht met de top 10 reguliere risico’s is tevens per risico aangegeven of het een incidenteel of structureel risico (I/S) is en de ontwikkeling van het risico ten opzichte van de Jaarrekening 2020 (peildatum 31 december 2020) is aangegeven met een pijl.
Nr. | Risico | Omschrijving | Type | Kans | Gevolg | Risicoscore | ▼ / ▲ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Herverdeling algemene uitkering | Het risico dat de effecten van de herverdeling van de algemene uitkering in het gemeentefonds vanaf 2023 negatief zijn. | S | 70-90% | ≥ €1.000.000 | 25 | ▲ |
2 | Stijging kosten door overspannen markt | Het risico dat de kosten voor aanbestedingen en personeel onevenredig stijgen. | S | 70-90% | ≥ €1.000.000 | 25 | ► |
3 | Schadeclaims | Het risico op financiële claims van derden ten laste van de gemeente. | I | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
4 | Taskforcemaatregelen | Het risico dat de financiële effecten van de getroffen maatregelen uit de Taskforce sociaal domein onvoldoende zijn als gevolg van niet-beïnvloedbare factoren. | I | 30-50% | ≥ €1.000.000 | 15 | ▼ |
5 | Gevolgen Van Werk Naar Werk budget | Het risico dat de kosten voor de gemeente stijgen bij het beëindigen van een (tijdelijk) dienstverband van een medewerker. | S | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ► |
6 | Bodemverontreiniging brandweerkazerne Gendt | Het risico dat na het saneren van de grond restverontreiniging (PFAS) aanwezig blijft in het gebied met de daarbijbehorende afvoerkosten. | I | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ▲ |
7 | Informatiebeveiliging | Het risico op schendingen van de privacy en datalekken en de mogelijke claims daardoor. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ► |
8 | Onvoldoende vervangingsreserves | Het risico dat er onvoldoende reserves zijn voor vervangingsinvesteringen. | S | 30-50% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 12 | ► |
9 | Omgevingsvisie | Het risico op verminderde inkomsten uit leges binnen de omgevingsvisie door minder vergunningaanvragen. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ► |
10 | Beschermd wonen | Het risico dat meer mensen gebruik maken van beschermd wonen dan waarvoor budget wordt ontvangen van het rijk. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ▲ |
Uit de Monte Carlo simulatie komt een benodigde weerstandscapaciteit voor de reguliere risico’s van
€ 6.047.000.
Toelichting risico’s en beheersmaatregelen
De risico’s in de rode en oranje gebieden worden hieronder toegelicht: hoe ontwikkelt een risico zich en welke beheersmaatregelen worden genomen.
Herverdeling algemene uitkering ( ▲)
De beheerders van het Gemeentefonds, de minister van BZK en de staatssecretaris van Financiën, stuurden in juli 2021 een aangepast voorstel voor de verdeling van het Gemeentefonds naar de Tweede Kamer. Het aangepaste voorstel komt op basis van de huidige informatie uit op een structureel nadeel van € 3,2 miljoen (cumulatief € 68 per inwoner). De herijking is gemaximeerd op € 15 per inwoner in 2023. Tot juni 2021 is altijd gecommuniceerd en uitgegaan van een nadeel van € 900.000. Voor 2023 bedraagt het verwachte nadeel dan iets meer dan € 700.000. De herijking verdeling Gemeentefonds is nog niet verwerkt in de circulaires van het fonds. Er zijn verder nog veel onduidelijkheden over de herverdeling. De mogelijke effecten verwerken we daarom nog niet in het saldo van de meerjarenbegroting.
Stijging kosten in overspannen markt (►)
Ondanks de gekrompen economie is er nog steeds sprake van prijsstijgingen bij de aanbesteding van opdrachten door gemeenten. We zien nog steeds een tendens dat inschrijvingen op aanbestedingen hoger uitvallen dan het budget dat daarvoor in de begroting is opgenomen. Daarnaast zijn op steeds meer vakgebieden vacatures moeilijker in te vullen, waardoor personeelskosten stijgen door hogere inhuurtarieven en/of personeelstoelages. Doordat functies moeilijker zijn in te vullen, zijn er langere tijd hogere kosten door externe inhuur.
Taskforcemaatregelen ( ▼)
In de afgelopen jaren merkten we hoe weerbarstig de kostenontwikkeling in het sociaal domein kan zijn. Noodzakelijke zorg willen en zullen wij onze inwoners niet onthouden. Om de kostenontwikkeling te beheersen, hebben we maatregelen geformuleerd in de taskforce. Er bestaat een risico dat de in de taskforce geformuleerde maatregelen niet leiden tot de voorgenomen besparing. Belangrijke oorzaken daarvan zijn externe factoren zoals de gevolgen van beleidswijzigingen door het Rijk en het verwijsgedrag van andere verwijzers. Deze zijn niet altijd voorspelbaar en/of beïnvloedbaar. Voor 2022 schatten we het risico lager in. De arbeidsmarkt herstelt sneller dan gedacht. Daarnaast ontvangen we extra jeugdmiddelen (zie informatienota) waardoor de kans dat we de voorgenomen besparingen niet halen verkleind is.
Schadeclaims (►)
De kans bestaat dat de gemeente in geschillen met derden te maken krijgt met schadeclaims. Ter mogelijke dekking hiervan wordt daarom een bedrag opgenomen in de benodigde weerstandscapaciteit. Gelet op de positie van de gemeente in gerechtelijke procedures, wordt dit niet nader inhoudelijk onderbouwd. Door dekking voor mogelijke claims op te nemen als risico geeft het bewustzijn en de monitoring als beheersmaatregelen weer.
Gevolgen Van Werk Naar Werk budget (►)
Dit risico is onveranderd ten opzichte van de Jaarrekening 2020. Door de invoering van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) werken we meer met arbeidscontracten, waardoor het risico op het daadwerkelijk uitbetalen van WW-uitkeringen stijgt. De kosten voor het begeleiden van medewerkers naar nieuw werk of een andere organisatie wordt ook gefinancierd uit dit VWNW-budget. De kosten groeien daarmee harder dan geraamd. Om dit te beheersen bestaan de volgende maatregelen:
- Begeleiding WW-gerechtigden in het vinden van nieuw werk;
- Ontwikkeling, scholing en training bestaand personeel;
- Beschrijven, optimaliseren en digitaliseren van het WW-proces;
- Mobiliteitsbeleid is in ontwikkeling (van curatief naar preventief).
Bodemverontreiniging brandweerkazerne Gendt ( ▲)
Bij het saneren van de grond onder de brandweerkazerne Gendt is PFAS in de grond ontdekt. De afvoer van PFAS is een lastig vraagstuk waarbij de prijs hiervoor tegen dagwaarde schommelt. Op dit moment is zeker dat er PFAS in de grond aanwezig is maar nog onduidelijk wat de afvoerkosten hiervan zullen bedragen.
Positieve reguliere risico's
Opschalingskorting
De opschalingskorting is een in 2015 ingevoerde jaarlijks oplopende korting tot en met het jaar 2025 op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. De reden voor deze korting was gelegen in het idee dat gemeenten een fors bedrag kunnen besparen door op te schalen. Door te fuseren ontstaan grotere gemeenten, bij voorkeur met minimaal 100.000 inwoners. Als je fuseert, heb je minder geld nodig. Mogelijk besluit het rijk deze opschalingskorting af te schaffen. Dit zou leiden tot een voordeel voor de gemeente, dat kan oplopen van 1,3 miljoen in 2022 naar 2,1 miljoen in 2025. Deze ontwikkeling is nog erg onzeker. Het is ook mogelijk dat het rijk de opschalingskorting niet volledig, maar gedeeltelijk (of helemaal niet) afschaft.
25% jeugdmiddelen
Op 2 juni 2021 maakten het rijk en de VNG afspraken over een hervormingsagenda voor het jeugdstelsel. Als onderdeel van die afspraken komt er voor het jaar 2022 een bedrag van € 1.314 miljoen extra beschikbaar, bovenop de eerder toegezegde € 300 miljoen. Het nieuwe kabinet zal een besluit moeten nemen over de structurele bekostiging vanaf 2023. Daarbij wordt ervan uitgegaan, dat er structureel extra middelen worden vrijgemaakt voor jeugdzorg. Vooruitlopend op dit besluit is er door de VNG bij het rijk op aangedrongen om gemeenten in staat te stellen dat zij hier al rekening mee mogen houden in hun meerjarenbegroting. Hierop is tussen rijk, IPO en VNG afgesproken dat gemeenten in hun meerjarenraming vanaf 2023 rekening mogen houden met 75% van de bedragen die structureel nodig zijn volgens de Commissie van Wijzen. Wij nemen dit bedrag op als stelpost. Het mogelijk aanvullend ontvangen van de resterende 25% van de extra middelen jeugd zou voor onze gemeente in 2023 € 901.000, in 2024 € 846.000 en in 2025 € 780.000 betekenen.